Pierwsza pomoc przy skręceniach i złamaniach

Obrażenia występujące w narzędzie ruchu są zwykle skutkiem urazów mechanicznych, jednak mogą występować także w wyniku zachodzących w kościach procesów chorobowych. Złamaniom i skręceniom mogą towarzyszyć krwawienia do okolicznych tkanek, dlatego znajomość zasad postępowania w ramach pierwszej pomocy jest bardzo istotna. Aby zapewnić wsparcie poszkodowanemu, należy przede wszystkim umiejętnie rozróżniać poszczególne formy urazów.

Objawy skręceń i złamań

Skręcenia i złamania należą do najczęściej występujących urazów układu kostno-stawowego, jednak pomiędzy tymi stanami występują liczne różnie. Ich znajomość ma szczególne znaczenie przy udzielaniu pierwszej pomocy. Złamania dzielą się na otwarte oraz zamknięte z przemieszczeniem lub bez przemieszczenia. Pierwsze z nich naruszają tkanki i prowadzą do przerwania skóry, a najczęściej towarzyszy im krwotok. W przypadku drugich jest odwrotnie, więc uszkodzone struktury kostne znajdują się pod skórą i tkankami oraz ich nie naruszają. Złamania z przemieszczeniem występują wówczas, gdy odłamy kostne uszkodzonej kończyny ulegają przemieszczeniom względem złamanej kości. Do najczęściej spotykanych objawów towarzyszących tym stanom urazowym należy ból, połączony z obrzękiem i deformacją kończyny oraz jej uniemożliwionym ruchem. W przypadku złamania otwartego występuje też uwidocznienie kości, rana, krwotok i krwawienie.

Ocena stanu poszkodowanego

Pierwszym krokiem udzielania pomocy powinno być sprawdzenie, czy do poszkodowanego można bezpiecznie podejść. Kolejny etap do wywiad i badanie pourazowe. Poszkodowanego należy zapytać o przebieg wypadku i symptomy, a także zlokalizować urazy i ewentualnie delikatnie je wyeksponować poprzez odsłonięcie lub rozcięcie odzieży. Jeżeli uraz doprowadził do powstania silnie krwawiącej rany, trzeba ją zatamować oraz zabezpieczyć opatrunkiem. O ile jest to możliwe, poszkodowanemu należy polecić przyjęcie wygodnej pozycji i zadbać o jego komfort psychiczny. Kończynę obolałą w wyniku urazu powinno się ręcznie ustabilizować, aby dolegliwości były jak najmniejsze. Należy ją ustawić w pozycji zastanej, a nie fizjologicznej. Niezbędne będzie też usunięcie zegarka, opaski pierścionka czy innej biżuterii z kończyn górnych, a z kończyn ręcznych obuwia.

Unieruchomienie kończyn

Przy złamaniach i skręceniach, podstawą pierwszej pomocy powinno być unieruchomienie kończyn zgodnie z zasadą Potta. Postępowanie to ma na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych i ograniczenie obrzęku, a także zminimalizowania ryzyka potencjalnych uszkodzeń pęczka naczyniowo-nerwowego oraz powikłań spowodowanych ewentualnymi odłamami kostnymi. Przy złamaniach kości długiej, należy unieruchomić również dwa sąsiadujące z nią stawy. W przypadku urazów stawu, unieruchomienie powinno obejmować sam staw oraz dwie sąsiadujące z nim kości. Zasada Potta nie ma zastosowania dla kości udowej, ze względu na przebieg tętnicy. W tym przypadku konieczne jest unieruchomienie całej kończyny. Jeżeli występują złamania otwarte powodujące krwawienia lub krwotoki, należy je uprzednio zatamować oraz zabezpieczyć opatrunkiem. Unieruchomienie odbywa się dopiero na kolejnych etapach.

Stabilizowanie kończyn

Urażone kończyny zawsze trzeba odpowiednio odciążyć, a także jak najmocniej ograniczyć ich ruch. Przy stabilizacji i bandażowaniu należy pamiętać o pozostawieniu uwidocznionych palców, co pozwoli na sprawdzanie ich ukrwienia oraz ciepłoty. Jeżeli poszkodowany może się poruszać samodzielnie, powinien natychmiast po zabezpieczeniu urazu udać się na szpitalny oddział ratunkowy. Jeżeli w pobliżu nie znajduje się SOR, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego. W przypadku urazów kończyn górnych, rękę poszkodowanego można umieścić na trójkątnej chuście, koszuli, temblaku lub części garderoby. Ograniczy to ruchomość, a także zmniejszy ból. Jeżeli uraz dotyczy barku, łokcia, nadgarstka czy stawów w plecach, należy unikać prostowania i zginania rąk poszkodowanego. W przypadku urazów kończyn dolnych, urażoną nogę można przywiązać do zdrowej za pomocą dostępnych materiałów.